در شرایطی که پتانسیل تبدیل شدن به قطب صادرات انرژی منطقه در کشور وجود دارد اما غفلت سیاستگذاری در این حوزه سبب شده بازار برق کشور در جنوب غرب آسیا از دست برود.
به گزارش فراتیتر، انرژی تولید شده برق توسط نیروگاه‌های موجود در سال ۹۸ با رشدی معادل ۱.۶ درصد نسبت به سال قبل به رقم ۳۲۸ میلیون مگاوات ساعت رسید. از این مقدار ۳۲۲ میلیون مگاوات ساعت آن تولید نیروگاه‌های وزارت نیرو و بخش خصوصی و مابقی آن مربوط به صنایع بزرگ به حساب می‌آید.
در این بین از ۳۲۲ میلیون مگاوات برق تولیدی کشور، میزان ۸ میلیون مگاوات ساعت به ۷ کشور همسایه صادر شده است که این رقم معادل ۲.۵ درصد از کل برق تولیدی کشور تلقی می‌شود.
در راستای نگاه دقیق‌تر به بازار صادارات برق ایران، باید به مقاصد برق صادراتی کشور توجه کرد. به استناد آمار تفضیلی صنعت برق در سال ۹۸، ۸۲.۸ درصد از کل انرژی برق صادر شده کشور به شبکه برق کشور عراق تزریق می‌شود. همچنین ۹.۷ درصد از برق صادر شده روانه افغانستان می‌شود. ۷.۵ درصد برق صادر شده نیز وارد شبکه برق سایر همسایگان خواهد شد.
*افزایش توافق‌های مرتبط با تبادل برق توسط کشور‌های همسایه در سایه غفلت متولیان نیرو
صادرات برق در سال‌های اخیر به تنها منبع درآمد ارزی وزارت نیرو تبدیل شده و همین امر اهمیت استراتژیک این حوزه را مشخص می‌کند. این در حالی‌ست که پخش اخبار توافق کشور‌های همسایه به منظور تبادل انرژی برق می‌تواند خبر مناسبی برای حوزه صادرات کشور تلقی نشود.
به گزارش فارس، ۷ مهرماه خبر توافق ۲ کشور اردن و عراق پیرامون اتصال شبکه برق و صادارت این کالا از اردن به عراق، رسانه‌ای شد. برهمین اساس وزارت انرژی و منابع معدنی اردن طی بیانیه‌ای اعلام کرد: این توافق به صورت ویدیو کنفرانس امضا شده و قرار است در نخستین فاز ۱۰۰۰ گیگاوات ساعت برق به صورت سالانه به عراق صادر شود.
توجه به آمار برق صادر شده از اردن به عراق موید این امر است که اردنی‌ها به سبب این قرارداد معادل یک ششم برق صادر شده کشور ما نسبت به صادرات برق اقدام می‌کنند. این در حالی‌ست که از لحاظ موقعیت ژئوپلتیکی، فاصله کشور اردن از تمرکز جمعیتی عراق بسیار بیشتر از فاصله ایران از این مراکز جمعیتی واقع در شراق عراق است.
علاوه بر افزایش تبادل انرژی بین عراق و سایر کشور‌های همسایه، حضور قوی ایالات متحده آمریکا در بازار برق این کشور عربی نیز دارای ابعاد وسیعی است. طبق اطلاعات وب سایت رسمی جنرال الکتریک آمریکا، فناوری‌های ارائه شده توسط جنرال‌الکتریک حدود ۵۵ درصد تولید برق عراق را شامل می‌شود که می‌توان به نیروگاه‌های بسمیه، القدس و نجیبیه و همچنین طرح توسعه سیستم توزیع برق عراق اشاره کرد. این موضوع نشان‌دهنده میزان وابستگی صنعت برق عراق به این شرکت است. مسئله‌ای که غفلت متولیان انرژی کشور در استفاده از بازار برق عراق را روشن می‌سازد.
توافق‌نامه تبادل برق کشور‌های منطقه به عراق منتهی نشده و بازار برق افغانستان نیز از این جرگه عقب نمانده است. مطابق توافق‌نامه ۱۰ ساله صورت گرفته مابین ۲ کشور افغانستان و ازبکستان، بر اساس این موافقت‌نامه خرید و فروش برق در سال‌های اول و دوم پس از توافق سالانه ۴.۵ گیگاوات ساعت برق از ازبکستان به افغانستان صادر می‌شود. پس از آن نیز میزان برق صادر شده به افغانستان به ۶ گیگاوات ساعت خواهد رسید.
*بازار انرژی برق ایران در آستانه از دست رفتن
اخبار موافقت‌نامه‌های منعقد شده بین کشور‌های منطقه جنوب غرب آسیا در حوزه تبادل انرژی برق، بیش از هر چیز دیگری یک تهدید را بر علیه اقتصاد انرژی کشور در حوزه نیرو مطرح می‌کند. عبارت "از دست رفتن بازار" برای کسب و کار‌های خرد به معنای ورشستگی و اتمام عمر بنگاه اقتصادی خرد است، اما این گزاره در حوزه‌های کلان و مبحث کسب وکار خرید و فروش برق می‌تواند بار منفی گسترده‌تری را القا کرده و بیانگر یک شکست استراتژیک باشد.
حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با اشاره به ظرفیت صادراتی برق در کشور، عنوان کرد: «سال‌ها است که کشور ما ظرفیت این را دارد که قطب انرژی منطقه باشد، اما آن گونه که باید اتفاقی نیفتاده است.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، در تشریح پتانسیل تولید برق در کشور، گفت: «در حال حاضر ظرفیت نیروگاه نصب شده در کشور بیش از ۸۲ هزار مگاوات و قدرت بزرگ برق منطقه هستیم، از طرفی منابع گاز زیادی داریم که می‌توانیم با ایجاد ارزش افزوده و تبدیل به برق منطقه را در انحصار داشته باشیم.»
*جایگزین‌های تامین برق منطقه، جای ایران را در بازار این کشور پر می‌کنند
وی، در بیان از دست رفتن بازار انرژی منطقه، افزود: «کشور‌های همسایه به منظور تبادل انرژی دست به کار شده‌اند و این هشداری است به ایران که اوضاع انرژی منطقه به همین شکل نمی‌ماند، ممکن است همین میزان برقی که به عراق صادر می‌کنیم از دست‌مان برود و آلترناتیو‌هایی جایگزین شوند.»
صالحی، در تشریح این نکته که باید برنامه‌ریزی کنیم تا بتوان از ظرفیت‌های بخش‌خصوصی استفاده کزده و شبکه احداث کنیم، تاکید کرد: «باید از فرصت خلاء انرژی در کشور‌های همسایه استفاده کنیم و خود را به رتبه اول انرژی منطقه برسانیم. با توجه به تحریم، دولت به لحاظ مالی در مضیقه است و بخش‌خصوصی می‌تواند در فروش برق و فاینانس موفق عمل کند.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، در توضیح راهکار‌های تبدیل شدن به قطب انرژی منطقه، گفت: «مثلا احداث خط انتقال از مسیر زاهدان تا گوادر برای صادرات به پاکستان ۱.۵ میلیارد دلار هزینه دارد، برای انتقال باید از خراسان تا هرات خط اجرا شود یا برای انتقال برق به اقلیم کردستان ایران می‌تواند ورود کند و در این بین بخش خصوصی می‌تواند نقش‌آفرین باشد.»
بررسی اظهارات کارشناسان در ارتباط با بازار انرژی برق منطقه موید این امر است که خلاء تولید برق در کشور‌های جنوب غرب آسیا در کنار توان تولید برق در کشور به سبب منابع گازی و نیروگاه موجود می‌تواند زمینه ساز تبدیل شدن ایران به قطب تولید برق منطقه را فراهم سازد. در همین راستا توجه به سیاستگذاری صحیح در این مبحث مهم‌ترین امر مغفول حلقه صادرات برق ایران تلقی می‌شود.
منبع: فارس
