گزارش اختصاصی روی تیتر درباره مسکن ملی
اجاره‌بهای سرسام‌آور و قیمت‌های نجومی مسکن، به دغدغه‌ای هر روزه برای شهروندان تبدیل شده، به طوری که اکثر مردم هر روز به موعد قرارداد خود می‌اندیشند که با این افزایش‌ها باید چه چاره‌ای بیاندیشند.
به گزارش روی تیتر، در سال ۸۴ دولت از طرحی با نام مسکن مهر سخن گفت که هدف از اجرای آن، خانه‌دار شدن افراد طبقات متوسط به کمک دولت بود. این طرح برمبنای اولین سخن حضرت امام درخصوص افتتاح حساب ۱۰۰ اجرا شد که می‌فرمایند: «در این طرح به هیچ عنوان پولی در برابر خرید زمین پرداخت نشود و نیروی کار و کارگری به طور وسیع به کارافتد و دولت نیز تصمیمات لازم را در تأمین آب و برق و آسفالت و وسایل ایاب و ذهاب و مدرسه و درمانگاه و دیگر نیازمندی‌های عمومی فراهم سازد. با صرفه جویی و دقت کامل خانه‌های ارزان قیمتی بسازند و در اختیار محرومان قرار دهند.»
طرح مسکن مهر در دولت نهم به ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد توسط محمد سعیدی‌کیا وزیر مسکن و شهرسازی عنوان شد که در این طرح قرار بود سالانه تعداد یک میلیون و پانصد هزار واحد مسکونی یا زمین در سطح کشور واگذار شود.
دولت در این طرح سعی داشت با واگذاری قطعه زمین به صورت رایگان به شهروندان، آرزوی خانه‌دار شدن آن‌ها را به تحقق برساند و آن‌ها را در صاحب‌خانه شدن یاری کند.
پس از شروع ساخت مسکن مهر، سه گونه مشخص از نظر سازنده در این طرح اجرا شد: ساخت توسط دولت، ساخت توسط تعاونی‌ها، ساخت توسط افراد (شخصی‌سازی).
دولت دهم در سال ۹۲ طرح مسکن مهر را با پیشرفت ۷۰ درصدی به دولت یازدهم تحویل داد، خانه‌هایی در حاشیه شهر‌ها که فکری برای برق، آب و گاز آن‌ها نشده بود.
طرح مسکن مهر به دنبال افزایش شدید قیمت مسکن شکل گرفت و دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد که منجر به رشد نقدینگی و افزایش تورم شد به طوری که نیمی از کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد.
اجرای طرح مسکن مهر تا چه اندازه درست بود؟
طرح مسکن مهر که با هدف خانه‌دار کردن تعداد بیشتری از مردم اجرا شد طرحی کاملا اشتباه بود، از طراحی و مهندسی فنی آن آن گرفته تا مکان‌یابی برای ساخت این مجتمع‌ها و احساس امنیت مردم.
ورود این طرح به اقتصاد ایران هم مردم را گرفتار کرد و هم دولت را، طرحی که تنها برای سازندگان آن سود داشت.
پیروز حناچی، از معاونان وزیر راه و شهرسازی در خصوص مسکن مهر گفت: در دهه ۶۰ میلادی و پس از جنگ جهانی دوم تعداد زیادی از این نوع مسکن‌ها در اروپا ساخته شد، اما کمتر از یک دهه بعد، مشکلات اجتماعی ناشی از توسعه این مناطق آنچنان گریبان مسئولان را گرفت که کمتر از دو دهه بعد، تصمیم گرفته شد این خانه‌ها منفجر و تخریب شوند.
وی معتقد است: مسکن مهر به خوبی کارشناسی و اجرا نشده و مشکل مهم آن نبود پیوند با بخش شهرسازی است که باعث بروز مشکلات اجتماعی در این مناطق شده است.
پس از انتقادات بسیار از سوی مردم و دولت یازدهم نسبت به طرح مسکن مهر و اقدامات انجام شده تا به آن زمان، پروژه مسکن مهر بسته شد و پس از آن این مردم بودند که سرمایه خود را در جای نادرست از دست داده بودند.
بعد از گذشت شش سال از طرح مسکن مهر، دولت دوازدهم با سیاست تحریک تقاضا و همچنین افزایش عرضه، تصمیم به اجرای طرح مسکنی دیگری با نام طرح ملی مسکن گرفت.
در طرح «اقدام ملی برای مسکن» علاوه بر تکمیل ۵۰۰ هزار واحد ناتمام مسکن مهر و احداث ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در کل، دولت دوازدهم، معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد مسکن احداث خواهد کرد.
در واقع خود طرح، ساخت ۶۰۰ هزار واحد است، ۲۰۰ هزار واحد روستایی که بزرگترین طرح ساخت مسکن روستایی محسوب می‌شود و همچنین ۴۰۰ هزار واحد شهری.
اما مردم برای ثبت‌نام در این طرح باید شرایط خاصی از جمله متأهل بودن، داشتن سابقه سکونت در شهر مورد تقاضای مسکن، عدم استفاده از امکانات و تسهیلات دولتی برای خرید و شرایط دریافت تسهیلات اعم از اعتبارسنجی و ... را داشته باشند.
اما اگر به درست به این طرح بنگریم شباهت‌های زیادی را بین این طرح با طرح مسکن مهر مشاهده خواهیم کرد، به عبارتی طرح مسکن ملی یک نسخه کپی شده از طرح مسکن مهر بوده و به نوعی تکرار اشتباهات گذشته است.
برای روشن‌تر شدن این طرح و تفاوت‌های آن به سراغ مهدی روانشادنیا، عضو هیات علمی دانشکده فنی مهندسی دانشگاه علوم تحقیقات رفته و نظرات وی را در خصوص آن جویا شدیم.
روانشادنیا گفت: با توجه به بخش رونمایی شده این طرح، مشخص شده است که حوزه مخاطب این طرح، کارکنان دولت و افرادی هستند که در دستگاه‌های اجرایی در حال فعالیت هستند. این یکی از تفاوت‌های این طرح با طرح مسکن مهر است.
دومین تفاوت، درباره مقیاس این طرح است که برای ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در نظر گرفته شده در حالی که کل مقیاس طرح مسکن مهر در حدود ۴ میلیون واحد مسکونی بود که تفاوت زیادی از لحاظ بزرگی با طرح فعلی دارد.
سومین تفاوت در این است که در طرح مسکن مهر، چند نوع شرایط قراردادی از جمله قرارداد‌های سه جانبه، قرارداد‌هایی که دولت در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند و انواع بخش‌های تسهیلاتی در تامین مالی آن مطرح بود، اما در طرح اقدام ملی بیشتر، تاکید بر مشارکت بخش خصوصی و بخش عمومی است.
وی افزود: به طوری کلی می‌توان گفت اگر مقداری آسیب‌شناسی نسبت به مسکن مهر داشته باشیم به نظر می‌رسد کاستی‌های طرح قبلی در طرح فعلی در نظر گرفته شده است.
روانشادنیا در خصوص میزان نقدینگی دولت در این طرح گفت: بر اساس اطلاعاتی که اعلام شده قرار نیست دولت سرمایه زیادی خرج کند و آنچه که مدنظر است استفاده دولت از زمین‌های راکدی است که در دستگاه‌های اجرایی موجود است. اگر چنین اتفاقی رخ دهد و هزینه‌های این طرح از بخش خصوصی تامین شود طبیعتا با مشکل نقدینگی و افزایش تورم مواجه نخواهد شد. البته باید در ادامه و در حین اجرای این طرح باید دید چه اتفاقی رخ خواهد داد.
وی درمورد زمان اجرای طرح مسکن ملی بیان کرد: مقیاس زمانی اجرای طرح در کشور ما عموما بیشتر از سایر طرح‌ها در کشور‌های دیگر است، از طرفی ما همیشه در اجرای پروژه با تاخیر مواجه هستیم. پیش‌بینی دولت این است که تا پایان این دوره این طرح را به اتمام خواهد رساند؛ اما اگر بخواهیم تجربه پروژه‌های دیگر را در نظر بگیریم، امکان تاخیر در این پروژه وجود دارد و بستگی به دو معیار دارد، معیار اول تامین منابع مالی و رفع مشکل نقدینگی برای اجرا بوده و معیار دوم حل و فصل مشکلات فنی و حقوقی است. به عبارتی اگر سازوکار منسجم مدیریت یکپارچه پروژه‌ها اجرا و به صورت دقیق اعمال شود، می‌توان با این معیار‌ها این انتظار را داشت که این طرح‌ها به موقع به پایان برسند. البته حمایت و مشارکت مردم عامل تعیین کننده‌ای است که می‌تواند در این طرح مورد توجه باشد.
به گفته مسئولان، این طرح تا پایان دولت دوازدهم به پایان خواهد رسید و دولت مدعی آن است که این طرح برطرف کننده نواقص طرح قبلی و ارائه مسکن‌هایی با استاندارد‌های معقول است، اما تجربه تلخ شهروندان و عملکرد بد دولت گذشته در انجام طرح مسکن مهر و کیفیت نهایی دید بدی را نسبت به طرح جدید ایجاد کرده است و از همین روی باید تا پایان این طرح صبور باشیم.
