پرونده حقوق بانوان (۱) // به مناسب روز بهزیستی
پیشگیری از بروز خشونت و اجرایی شدن قوانین موجود در خصوص بانوان ضرورتی است که نیاز اولیه آن گسترش دانش رفتاری و حقوقی است. در کتاب قانون، قوانین حمایتی در خصوص بانوان کم نیست، اما مشکل اصلی، نبود آگاه حقوقی است که خود به تنهایی عامل بروز خیلی از حوادث می‌شود. بهزیستی به عنوان اصلی‌ترین سازمان اجتماعی کشور نقش خوبی را در این زمینه داشته است که با توجه به شرایط و حوادث اخیر، این سازمان باید گام‌های محکم‌تری برای بانوان بردارد.
به گزارش فراتیتر، لایحه صیانت، کرامت و امنیت بانوان از اولین پیگیری‌های مجلس یازدهم بود. در حال حاضر حدود یک سال از ارسال این لایحه از سوی قوه قضائیه به دولت می‌گذرد، اما تا این لحظه بر اساس اخبار دریافت شده، مجلس لایحه‌ای از دولت دریافت نکرده است. کارشناسان متحد القول معتقدند که در صورت تصویب این لایحه بسیاری از مشکلات کشور در حوزه زنان و خشونت‌های خانگی در جامعه کم‌رنگ می‌شوند. لایحه‌ای که امیدواریم در صورت تصویب در کنار دیگر قوانین مرتبط با بانوان خاک نخورد و به درستی در جامعه اجرا شود.
خشونت خانگی در دوران کرونا
استفاده از واژه خشونت خانگی هم‌زمان با شیوع کرونا ویروس متداول‌تر شده است و در واکنش‌های اولیه عده‌ای از کارشناسان معتقد بودند که به واسطه قرنطینه اجباری و شرایط طاقت‌فرسای این بیماری خشونت‌ها میان همسران و همچنین والدین و فرزندان بیشتر شده است. این موضوع زمانی نگرانی‌ها را بیشتر کرد که وزارت بهداشت در پیامک‌های معروف خود ذکر کرده بود؛ در صورت مشاهده یا مواجهه با موارد کودک‌آزاری در ایام کرونا، برای دریافت خدمات اجتماعی-روانی به صورت رایگان و شبانه‌روزی با شماره تلفن ۱۲۳، اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تماس بگیرید. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که کرونا ویروس تأثیر چندانی بر خشونت‌های خانگی نداشته است و در این رابطه رئیس پلیس پیشگیری پایتخت هم گفته بود، تماس‌های مربوط به درگیری‌های خانوادگی ۱۰ درصد کاهش داشته است. همچنین رئیس سازمان بهزیستی اعلام کرد که تنها ۲ درصد از تماس‌ها نیاز به مداخله اورژانس اجتماعی داشته است.
وضعیت خشونت خانگی در ایران
هم‌زمان با انتشار وضعیت خشونت در خصوص دختران و زنان رفته‌رفته این سؤال پیش آمد که آیا خشونت در خانه‌ها افزایش پیدا کرده است یا افشاگری و جرئت دختران و زنان برای بیان خشونت‌ها بیشتر شده است؟ در پاسخ به این پرسش باید به افزایش آگاهی حقوقی جامعه نیز اشاره‌کنیم که هم جرئت بیان خشونت‌ها را بیشتر کرده است و هم عامل پیشگیری در وقع خشونت شده است. جرئت و آگاهی زنان در بیان خشونت‌ها در کنار هم منجر به ورود نهاد‌های اجتماعی و قانونی به این موضوع شده است و تنها سازمان بهزیستی نیست که در زمان وقوع جرم ورود می‌کند. در کنار سازمان بهزیستی سال‌ها است که اورژانس اجتماعی نیز به کمک بانوان آسیب‌دیده می‌آید. برنامه اورژانس اجتماعی با سه ویژگی به موقع بودن، در دسترس بودن و تخصصی بودن ۲۲ سال است که خدمات زیادی به کودکان و بانوان ارائه داده است.
عملکرد نهاد‌های اجتماعی در خصوص بانوان
پیشگیری از خشونت، حمایت از دختران و زنان بی‌سرپرست و یا بد سرپرست، ارائه خدمات توان‌بخشی و اقدامات مختلف دیگر در زمان‌های خاص را از سوی سازمان بهزیستی کشور شاهد بوده‌ایم. در این راستا سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی در سال ۱۳۹۲ با همکاری هم برای حمایت از دختران و زنانی که با خشونت خانگی مواجه بودند، اقدام به تأسیس خانه‌های امن کردند که بازخورد خوبی را شاهد بودیم. این خانه‌ها برای حمایت از زنان و کودکانی تحت خشونت خانگی تشکیل شده است. در این مرکز مادر به همراه کودک می‌تواند ورود پیدا کند؛ یعنی در خانه امن به این مسئله توجه شده که مادر و کودک آسیب‌دیده را در صورت داشتن دستور قضائی از یکدیگر جدا نکنند. کار خوب بهزیستی و اورژانس اجتماعی در این زمینه مخفی ماندن این خانه‌ها بود که مراکز امن و خانه‌های امن تابلو ندارند و فقط مقامات قضایی و مسئولان سازمان بهزیستی به نشانی این اماکن آگاهی دارند. در نتیجه تنها راه دسترسی به خانه‌های امن برای افراد در معرض خطر ارتباط با شماره ۱۲۳ است. همچنین در این مراکز روانشناس، مشاوره، مددکار اجتماعی، پزشک، روان‌پزشک و ... به بررسی شرایط مددجویان می‌پردازند.
اقدامات پیشگیرانه ضرورت امروز جامعه
با توجه به اقدامات چند سال گذشته به نظر می‌آید که استراتژی کلان کشور آموزش خانواده با محوریت زنان است و این استراتژی رفته‌رفته تبدیل به عامل پیشگیری در حوزه آسیب‌های اجتماعی زنان شده است. آموزش عامل مهم برای این پیشگیری است و در صورتی که آموزش منجر به افزایش آگاهی حقوقی و تغییر رفتار شود، عملکرد مناسب داشته‌ایم. حوادث تلخی مثل قتل‌های ناموسی و بدرفتاری‌ها با کودکان در ماه‌های اخیر در کنار نگرانی‌هایی که برای جامعه ایجاد کرده است، منجر به ایجاد دانش در زمینه‌های روانشناسی و حقوقی شده است که سازمان‌های اجتماعی خصوصاً بهزیستی در مدیریت زمینه‌های یادگیری و ارائه دانش صحیح نقش اصلی را ایفا می‌کند. سازمان بهزیستی این ظرفیت را دارد که در آینده موتور محرک قوانین خاک خورده حوزه بانوان در کشور شود.
