آیا مکانیزم ماشه فعال خواهد شد
فرانسه، انگلیس و آلمان روز سه شنبه، ساز و کار حل اختلاف توافق هسته‌ای ایران موسوم به «مکانیسم ماشه» را فعال کردند. انتشار این خبر سبب شد موجی از نگرانی‌ها درباره آینده برجام و روابط ایران و اروپا شکل بگیرد. اما مکانیزم ماشه که در برجام به آن اشاره شده به چه علت فعال شده است؟ دلیل اروپاییان برای گرفتن این تصمیم چه بود و این امر چه تاثیری روی آینده روابط طرفین خواهد گذاشت؟
به گزارش روی تیتر فرانسه، انگلیس و آلمان روز سه شنبه، ساز و کار حل اختلاف توافق هسته‌ای ایران را فعال خواهند کرد. انتشار این خبر سبب شد موجی از نگرانی‌ها درباره آینده برجام و روابط ایران و اروپا شکل بگیرد. اما مکانیزم ماشه که در برجام به آن اشاره شده به چه علت فعال شده است؟ دلیل اروپاییان برای گرفتن این تصمیم چه بود و این امر چه تاثیری روی آینده روابط طرفین خواهد گذاشت؟ این‌ها پرسش‌هایی بود که برای پاسخ آن‌ها به سراغ محمد سعیدی، از اعضای ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در زمان ریاست روحانی و لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی، رفتیم که مشروح این مصاحبه را در زیر می‌خوانید:
مکانیزم ماشه یا همان برگشت پذیری تحریم‌ها چیست؟"بند ۳۷ برجام اشاره به این دارد که اگر هر یک از طرفین به تعهدات‌شان عمل نکردند با شکایت یکی از طرفین این موضوع به شورای امنیت ارجاع داده می‌شود و شورای امنیت می‌تواند تحریم‌های قبل از برجام را مجددا برگرداند یعنی در حقیقت اسنپ بک (snap back) یا برگشت پذیر بودن تحریم‌هاست که در برجام اشاره شده. باید خاطر نشان کنم بیانیه امروز اتحادیه شروع فرایند حل اختلاف می‌باشد که پس از ۶۵ روز در صورت عدم توافق به مکانیسم ماشه تبدیل می‌شود. "
از دید وی اروپا به دنبال فرار رو به جلو است و مقصر اصلی اول آمریکا و بعد از آن سه کشور اروپایی هستند
"نکته‌ی جالب این است که مکانیزم ماشه برای سه کشور اروپایی تبدیل به مکانیزم فرار رو به جلو شده است به خاطر اینکه در طی یک سال و نیم گذشته، طرفی که از مفاد برجام تخطی کرده، جمهوری اسلامی ایران نیست؛ ابتدا آمریکا بوده که با خروج یک جانبه‌اش موجب تزلزل این موافقتنامه شد و دوم خود اروپایی هستند. اروپایی‌ها یک سال و چند ماه است که قول داده اند ساز و کار مالی اینستکس (INSTEX) را برای تجار و بازرگانان ایرانی فراهم کنند، ولی متاسفانه تا امروز پیشرفت عملی‌ای در این زمینه نمی‌بینیم. البته حرف و ادعا زیاد است، ولی آنچه که باید موجب نقل و انتقال مالی شود و شرایطی فراهم کند که تجار ایرانی بتوانند به راحتی کالای خود را صادر کنند یا کالایی را بخرند و در مقابل آن پولی را منتقل کنند، به وجود نیامده."
وی اعتقاد دارد بهانه اروپا گام آخر کاهش تعهدات ایران است که البته این کاهش تعهدات امری طبیعی و حق ایران بوده است
"علت این تصمیم اروپا، گام آخری است که ایران برای کاهش تعهدات خودش در چارچوب برجام برداشت. این فرایند کاهش تعهدات که جمهوری اسلامی ایران از ماه‌های گذشته شروع کرده امری کاملا طبیعی است، به این علت که برجام قرار بوده است یک توافق متوازن باشد و از زمانی که توازن این موافقتامه توسط آمریکا و بعد سه کشور اروپایی مختل شد این حق جمهوری اسلامی ایران است که بتواند تعهداتی را که در چارچوب برجام داده گام به گام کاهش دهد. بهانه‌ها آن‌ها این است که البته بهانه نادرستی است به این خاطر که ایران صریحا در مواضع رسمی‌اش اعلام کرده که چنانچه اروپا و آمریکا به مفاد برجام برگردند، طبیعتا این کاهش تعهدات از طرف ایران قابل تجدید نظر است. "
به نظر این مذاکره کننده سابق هسته‌ای در شرایط فعلی لزومی ندارد ایران به پروتکل الحاقی عمل کند
"ظاهر قضیه این است که اروپا اعلام می‌کند حفظ برجام از بعد امنیتی برایش اهمیت دارد. این همان چیزی است که همه طرف‌های برجام به استثنای آمریکا خواهان آن هستند؛ بنابراین اگر واقعا خواستار حفظ برجام هستند معنا ندارد که مکانیزم ماشه فعال شود. چنانچه این مکانیزم فعال شود منطقی این است که جمهوری اسلامی ایران تعهدات خودش را در سطح بازرسی آژانس هم کاهش بدهد. به اعتقاد من دیگر دلیلی ندارد در شرایطی که مکانیزم ماشه فعال شود ما بخواهیم به پروتکل الحاقی عمل کنیم. ما می‌توانیم پروتکل الحاقی را به حالت تعلیق در بیاوریم و سپس اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها درباره ادامه یا حفظ برجام تصمیم بگیرند. "
